Nuri İyem'i Saygıyla Anıyoruz...

 Nuri İYEM'i  Saygıyla anıyoruz...

Nuri İYEM

(1915-2005)

            Resme küçük yaşlarda duvarlara kömür kalemle yaptığı çizimlerle başlayan İyem, 1915 yılında İstanbul’da doğmuştur. Bulgaristan’dan göç etmiş bir ailenin çocuğudur. Babasının sağlık memuru olmasından dolayı çocukluğunu Anadolu’nun çeşitli illerinde geçirmiştir. Mardin’de ilköğretimini bitirip, ablasının ölümü üzerine lise çağında İstanbul’a geri döndü. Resme olan aşkından dolayı derslere vakit ayırmadığı için önce Vefa Lisesi ardından da Laleli’de bulunan Pertevniyal Lisesi’nde öğrenim gördü. Ailesi doktor olmasını istemesine rağmen İyem, o yıllarda Nazmi Ziya Güran aracılığıyla, günümüzdeki adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olan Devlet Güzel Sanatlar Akademisinin orta bölümüne kaydını yaptırdı.

            Akademide geçirdiği süre içerisinde Nazmi Ziya Güran, Hikmet Onat, İbrahim Çallı gibi usta Türk ressamların atölyelerinin yanı sıra Dolmabahçe Resim-Heykel Müzesinde işleri olan Empresyonist sanatçı Leopold Lewy’nin atölyesinde çalışmıştır. Sanat Tarihi, Estetik ve Mitoloji alanlarında ders veren Ahmet Hamdi Tanpınar’ın önünde açtığı ufukla, kendi entelektüel kimliğini bulmuştur. Akademinin orta bölümünden, Ragıp Gökcan’la birinciliği paylaşarak mezun olmuştur. Askerlik görevinden sonra, 1940’da Devlet Güzel Sanatlar Akademisinin yeni açılan, Yüksek Bölümüne yeniden girmiştir. Yüksek Bölümde öğrenimine devam ederken, 1941’de Toplumcu-Gerçekçi sanat anlayışını paylaştığı Avni Arbaş, Agop Arad, Turgut Atalay, Haşmet Akal, Kemal Sönmezler, Selim Turan Fethi Karakaş, Ferruh Başağa ve Mümtaz Yener gibi sanatçı arkadaşlarıyla birlikte   Yeniler Grubu’nu kurdu. Yeniler Grubu, “Liman Kenti İstanbul” konulu ilk sergisini 1941 yılında Beyoğlu Matbuat Umum Müdürlüğü binasında açtı. Burada amaçladıkları şey ise; İkinci Dünya Savaşı’nın bunalımlı ortamında, sanatlarına toplumsal gerçekçi bir yön vermekti.  Daha sonralarında Türkiye’nin ilk özel resim dershanesini Beyoğlu Asmalı Mescit S. Önay Apartmanı çatı katında Fethi Karakaş ve Ferruh Başağa ile birlikte kurdu. 1946 yılında, Beyoğlu’nda bir mobilya mağazasında ilk resim sergisini açan sanatçımız; Ankara, İstanbul ve İzmir’de duvar resimleri de yaptı. 1951 yılında toplulukla beraber yaptığı çalışmalarda adını duyurmuş ve topluluğun dağılmasıyla beraber serbest çalışmalarına devam etmiştir. Bu süre zarfında ise, Resim Heykel Müzesi’nde Halil Dikmen’in yardımcısı olarak çalışmıştır.

            Sanatı topluma empoze etmektense, toplumun içinden çıkan sanat anlayışını benimseyen usta sanatçı; ilk dönemlerinde duygusal bir realizm yolunda yürürken bir yandan da Kübizm ve Soyut Geometrik alanlarda geniş ve başarılı araştırmalarda bulunmuştur. 1950’den sonra yöneldiği soyut resim anlayışını 1960’lı yıllarda bırakarak, köyden kente göç eden insanların, gecekondu yaşamından sahneleri ve genç kadın portrelerinin yer aldığı eski resim anlayışına dönüş yapmıştır. 1950’li yıllarda, İstanbul’un ilk özel galerisi olan Maya’da kişisel sergilerini yapmıştır. Bugüne kadar İstanbul ve Ankara’da 25 kadar özel sergi açmıştır. Hollanda, Venedik, Sao Paola gibi batı sanat merkezlerinde de eserlerini sergilemiştir.

            Soyut ve soyut sonrası olmak üzere iki dönem altında biçimlenen, Ahmet Hamdi Tanpınar’ın değişi ile “rehbersiz” ve “Pusulasız” bir yörünge üzerinde gelişmiş olan Usta Ressam Nuri İyem, Anadolu’yu, Anadolu’nun bereketli topraklarını, Anadolu insanını, onların yaşamını, iç dünyasını bize anlatmış, altı bini aşkın resme imza atmış, 18 Haziran 2005 yılında vefat etmiştir.